اختلال رشدی زبان

اختلال رشدی زبان چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال رشدی زبان یک اختلال ارتباطی است که باعث می شود کودک در یادگیری، درک و استفاده از زبان دچار مشکل شود. این مشکل زبانی به خاطر مسایل و اختلالاتی مانند کم شنوایی یا اوتیسم یا به دلیل فقط غفلت در محیط و ضعیف بودن محیط  ارتباطی کودک به وجود نمی‌آید. اختلال رشدی زبان می‌تواند بر روی صحبت کردن، پردازش شنیداری، گوش دادن ، خواندن و نوشتن کودک تاثیر بگذارد.

درصد شیوع اختلال رشدی زبان تقریبا 7 درصد گزارش شده است . اختلال رشدی زبان یک اختلال رشد عصبی است که باعث تغییراتی در رشد مغز می‌شود البته علل تفاوت‌های مغزی که منجر به اختلال رشدی زبان می‌شود ناشناخته است.

اختلالات رشدی عصبی اساس ژنتیکی دارد، در واقع ژنتیک در ایجاد آن نقش دارد. احتمال بیشتری وجود دارد که کودکان مبتلا به اختلال رشدی زبان نسبت به کودکان بدون این اختلال، والدین و خواهر برادرانی داشته باشند که آنها نیز در رشد زبانی دچار مشکلات و تاخیرهایی بوده‌اند.  50 تا 70 درصد از کودکانی که دچار اختلال رشدی زبان هستند حداقل یک عضو از خانواده آن‌ها درگیر مشکلات  رشدی زبان هستند به علاوه سایر اختلالات رشدی عصبی مثل مشکلات خواندن و نوشتن و اوتیسم در اعضای خانواده یک کودک دچار اختلال رشدی زبان، شایع‌تر هستند.

گفتار درمانی کودکان در غرب تهران

هر کودکی که دیر شروع به صحبت کند دچار اختلال رشدی زبان است؟

نکته‌ای که باید توجه کرد این است که بعضی از کودکان، دیر گفتار هستند یعنی در ابتدای شروع کلام، کمی دیرتر از بقیه کودکان شروع به صحبت کردن می‌کنن اما بعد از گذشت زمان کوتاهی خود را به هم سن و سالان می‌رساند و دیگر تفاوتی بین آنها  دیده نمی شود. اما کودکان با اختلال رشدی زبان مشکلات زبانی مداوم دارند و همیشه نسبت به هم سن و سالان از نظر رشد زبانی عقب‌تر هستند.

علائم اختلال رشدی زبان

کودکان مبتلا به اختلال رشدی زبان علایم زیر را از خود نشان می‌دهند:

شروع استفاده از اولین کلمات با تاخیر همراه است

استفاده از ترکیب کلمات و ساخت جمله با تاخیر همراه است

برای یادگیری کلمات جدید و ایجاد مکالمه با افراد دیگر دچار مشکل می شوند

در پیروی از دستورهای شما دچار مشکل می‌شوند نه به این دلیل که کودکان لجبازی هستند بلکه به این دلیل که کلماتی که شما می‌گویید را به درستی درک نمی‌کنند

در درک  و پاسخ به سوال مشکل دارند و سوال شما را تکرار می کنند

اشتباهات دستوری زیادی در صحبت کردن آنها وجود دارد مثلا به جای استفاده از  اضافه‌ی  (با) از حرف اضافه‌ی (از) استفاده می‌کنند  و یا در تطابق بین فاعل و شناسه فعل دچار مشکل می شوند مثل  من سیب خوردی

از علایم دیگر این کودکان در سنین بالاتر به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

از جملات پیچیده به صورت محدود استفاده می‌کنند

برای یافتن کلمه‌ی مناسب دچار  مشکل می‌شوند

در درک مفاهیم انتزاعی، درک کنایه‌ها و ضرب‌المثل‌ها دچار مشکل می‌شوند

در مدرسه دچار مشکل خواندن و نوشتن می‌شوند

برای داستان‌سرایی، انشاء و نوشتن دچار مشکل زیادی می‌شوند

اشتباهات دستوری و املایی زیادی دارند

به عبارتی اختلال رشدی زبان در زمان کودکی ویژگی‌های متفاوت از زمان بزرگسالی دارد یعنی کودکی که با اختلال رشدی زبان رشد می‌کند با افزایش سن ویژگی‌های این اختلال نیز متفاوت می‌شود در سنین کودکی ممکن است دچار مشکلات دستور، استفاده از واژگان و جمله‌بندی‌های نامناسب باشند در حالی که در سنین بالاتر این مشکلات تغییر می‌کند و ممکن است مشکلاتی مانند عدم استفاده از جملات پیچیده و یا اجتناب از انجام مکالمات پیچیده و مهم و مشکل در خواندن و نوشتن و مشکلات دستوری را در استفاده از زبان نشان دهند.

 مشکل کودکم اختلال زبانی است یا اختلال رفتاری؟

مساله‌ی بسیار مهمی که والدین باید به آن توجه کنند این است که گاهی اوقات مشکلات زبانی کودک ممکن است به اشتباه به عنوان یک مشکل رفتاری درنظر گرفته شود. به عنوان مثال کودکی که دچار اختلال رشدی زبان است ممکن است از تعاملات اجتماعی اجتناب کند و باعث شود دیگران فکر کنند که او کودکی خجالتی است.

ممکن است کودک از دستورها پیروی نکند زیرا دستورات را درک نمی‌کند اما دیگران این رفتار را به عنوان لجبازی در نظر بگیرند. کودکی که برای برقراری ارتباط مشکل دارد ممکن است ناامید شود و دست به رفتارهای پرخاشگرانه بزند. اگر کودک شما در خانه یا مدرسه دچار مشکلات رفتاری شده مهم است که تشخیص بدهید آیا کودک شما برای برقراری ارتباط دچار مشکلات زبانی است یا خیر.

 چطور می‌توانیم اختلال رشدی زبان را تشخیص دهیم ؟

برای تشخیص اختلال رشدی زبان بهتر است به مهارت های زبانی و ارتباطی مربوط به سن کودک خود تا حدودی آگاه باشید و همینطور در محیط هایی که کودکان دیگر حضور دارند به رفتارها و مهارت های زبانی کودک خود در مقایسه با سایر کودکان هم سن توجه کنید اگر تفاوت چشمگیری در مهارت های زبانی و ارتباطی کودک خود مشاهده کردید حتما با یک گفتاردرمانی که در حوزه کودکان فعالیت می کنند مشورت کنید. تشخیص اصلی اختلال رشدی زبان ازطریق ارزیابی وضعیت کودک توسط گفتار درمان است.

گفتاردرمان با توجه به سن کودک ، مهارت‌های زبانی که باید در آن سن کسب کرده باشد را به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌دهد و با توجه به میزان تاخیر و مشکلات زبانی که کودک با آن مواجه است تشخیص داده می‌شود که آیا کودک درگیر اختلال رشدی زبان است و یا تفاوت هایی که والدین را نگران کرده است، طبیعی است و باید به کودک فرصت داده شود. برای ارزیابی وضعیت زبانی کودک، گفتاردرمان ابتدا در  مرحله اول  با والدین مصاحبه می کند و پرسشنامه‌های تخصصی مربوط به رشد زبان و ارتباط را تکمیل و تفسیر می کنند.

در مرحله  بعدی  مشاهده و بررسی مستقیم کودک و بررسی ویژگی‌های زبانی کودک و یا دیدن فیلم‌های بازی کودک و والدین است که با بررسی فیلم‌ها و یا بررسی مستقیم کودک، مهارت های ارتباطی و زبانی کودک مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و در پایان تصمیم گرفته می‌شود که آیا کودک نیاز به درمان مهارت‌های زبانی و ارتباطی دارد یا خیر

کودکان با اختلال رشدی زبان ویژگی های یکسانی ندارند

نکته‌ی مهمی که در تشخیص کودکان با اختلال رشدی زبان مهمه این است که زبان حیطه های مختلفی دارد شامل معنا ، کاربرد،  تلفظ و دستور، کودکی که دچار اختلال رشدی زبان است می‌تواند در یک، چند و یا همه‌ی ابعاد زبانی دچار مشکل باشد. به عبارتی تمام کودکانی که دچار اختلال رشدی زبان هستند ویژگی‌های یکسانی از خود نشان نمی‌دهند مثلا ممکن است یک کودک بیشتردر حیطه تلفظ دچار مشکل باشد در حالی که کودک دیگر بیشتر در حیطه‌ی کاربردشناسی زبان دچار مشکل است یعنی در استفاده از زبان برای برقراری ارتباط دچار مشکل است و یا ممکن است کودک دیگر بیشتر در دستور زبان دچار مشکل باشد یعنی در ساختن جملات پیچیده دچارمشکلر است. پس ارزیابی دقیق توسط متخصص و به دست آوردن علایم و نشانه‌های درست کودک و درمان متناسب ویژگی‌های هر کودک در درمان اختلال رشدی زبان بسیار مهم است.

کودکانی که دچار اختلال رشدی زبان هستند به خودی خود و بدون پیگیری‌ها ی مربوط به درمان اختلال رشدی زبان بهبود نمی‌یابند در واقع وضعیت این کودکان متفاوت است از کودکانی که کمی دیرتر از سایر کودکان شروع به صحبت می‌کنند کودکانی که اختلال رشدی زبان دارند علاوه بر این که دیرتر شروع به صحبت می‌کنند همواره نسبت به هم سن و سال‌های خود دچار مشکلات زبانی هستند و این مشکلات زبانی منجر به مشکلات رفتاری و مشکلات عدم برقراری ارتباط درست  در مهد کودک، مدرسه و در اجتماع شود و در آینده منجر به مشکلاتی مربوط به سوادآموزی و یا پیشرفت‌های شغلی و اجتماعی می‌شود.

گفتار درمانی کودکان در غرب تهران

درمان اختلال رشدی زبان:

به طور کلی درمان زودهنگام در سال‌های پیش از مدرسه می‌تواند مهارت‌های زبانی کودکان دچار اختلال رشدی زبان را تا حد بسیار زیاد بهبود ببخشد. البته در سنین بالاتر نیز برای این کودکان یا بزرگسالان درمان‌هایی وجود دارد که به بهبود وضعیت ارتباطی و اجتماعی آنها کمک می‌کند اما درمان زودهنگام در سنین پایین‌تر به کودکان کمک می کند تا علاوه بر جبران تاخیر زبان  مهارت اکتساب درست زبان از محیط را به دست بیاورند به عبارتی با انجام یک پروسه­ی درمانی کامل در سنین پیش از مدرسه، کودک به نقطه‌ای می‌رسد که مهارت‌های زبانی را می‌تواند از محیط یاد بگیرد و کمترین تفاوت‌ها را نسبت به کودکان هم سن و سال خود داشته باشد و در آینده نیز از مشکلاتی شامل مشکلات خواندنو نوشتن و یا مهارت‌های ارتباطی اجتماعی جلوگیری شود.

مهمترین درمان برای کودکانی که اختلال رشدی زبان دارند گفتار درمانی است که در کنار آن ممکن است به درمان‌های دیگری مثل کاردرمانی نیاز پیدا کنند اما به طور کلی گفتاردر مانی در حیطه‌های زیر به این کودکان کمک می‌کند

بهبود درک شنیداری یعنی آنچه را که می‌شنود بتوانند به درستی درک کنند و انجام دهند

بهبود استفاده از انواع واژگان ساده و پیچیده متناسب با شرایطی که در آن قرار دارد

بهبود دستور زبان و استفاده از انوا متناسب با سن کودک

افزایش کنش‌های ارتباطی که می‌توانند در محیط داشته باشند مثل اعتراض کردن ،درخواست کردن،پیش بینی کردن و…

توانایی سازماندهی اطلاعات و جملات و داشتن یک گفتار پیوسته مناسب متناسب با موقعیت ارتباطی که در آن قرار دارند

بهبود مهارت‌های پیش نیاز خواندن و نوشتن

بهبود مهارت‌های ارتباطی

بهبود درک سوال و توانایی پاسخ دادن متناسب با سوال

بهبود توانایی یادگیری و اکتساب زبان از محیط بدون کمک سایر افراد

بهبود مشکلات تتلفظی و افزایش وضوح گفتار

نکته‌ای که در درمان اختلال رشدی زبان باید در نظر گرفت  سن طلایی زبان‌آموزی است سن طلایی زبان‌آموزی یعنی سنی که یک کودک در رشد طبیعی در آن بازه زبان را کسب می‌کند و تقریبا شبیه به یک بزرگسال شروع به صحبت کردن می‌کند در این بازه که معمولا تا سن پنج تا شیش سالگی هست کودک بیشترین توانایی را در اکتساب یادگیری زبان دارد به دلیل ویژگی‌هایی که در رشد مغز در این بازه‌ی سنی وجود دارد و هنوز به تکامل کامل نرسیده است به همین دلیل در این بازه سنی درمان با سرعت و کیفیت بیشتری و با نتیجه‌های بهتری پیش خواهد رفت چرا که مغز آمادگی این تغییر را دارد به همین دلیل درمان زودهنگام در درمان اختلالات رشدی زبان می‌تواند نتایج باکیفیت تری را در زمان کوتاهتری برای کودک ایجاد کند به همین دلیل در درمان اختلال رشدی زبان تاکید زیادی در درمان زودهنگام استفاده از سن طلایی زبان کودک شده‌است.

 آیا اختلال رشدی زبان همان اختلال یادگیری است؟

اختلال رشدی زبان همان اختلال و ناتوانی یادگیری نیست. البته اختلال رشدی زبان یک عامل خطر برای ایجاد  ناتوانی‌ یادگیری محسوب می شود. زیرا مشکلات مربوط به مهارت‌های زبانی پایه بر عملکرد کلاس درس و یادگری کودک تاثیر می‌گذارد به طور مثال کودکی که در درک زبان دچار مشکل باشد در کلاس درس ریاضی جملات و توضیحات معلم را به سختی و یا به اشتباه متوجه می‌شود پس درنتیجه در درک مفاهیم ریاضی دچار مشکل است و در یادگیری این درس با مشکل مواجهمی‌شود و عملا کم کم منجر به ناتوانی‌ یادگیری می‌شود.

در واقع کودک مبتلا به اختلال رشدی زبان نسبت به کودکانی که دچار این مشکل نیستند بیشتر در معرض اختلال یادگیری هستند همچنین این کودکان ممکن است در معرض مشکلات خواندن و نوشتن قرار بگیرند. کودکانی که دچار اختلال رشدی زبان هستند شش برابر بیشتر از افرادی که دچار این اختلال نیستند دچار ناتوانی در خواندن و املا، و چهار برابر بیشتر در معرض اختلالات ریاضی تشخیص داده می‌شوند

گفتار درمانی کودکان در غرب تهران

دوزبانگی و اختلال رشدی زبان

یادگیری بیش از یک زبان به طور همزمان منجر به اختلال رشدی زبان نمی‌شود با این حال این اختلال می‌تواند هم در کودکان چند زبانه و هم کودکانی که فقط به یک زبان صحبت می‌کنند تاثیر بگذارد برای کودکان چند زبانه اختلال تکامل زبان در تمام زبان‌هایی که کودک صحبت می کند، تاثیر می‌گذارد. یک کودک چندزبانه مبتلا به اختلال تکامل زبان بیشتر از یک کودک مبتلا به اختلال رشدی زبان که تنها به یک زبان صحبت می‌کنند دچار مشکل نخواهد بود. البته زمانی که متوجه وجود اختلال رشدی زبان در کودک شدیم بهتر است فشار آموزش زبان های غیر ضروری را از روی کودک برداریم.