کودکان در دوران رشد، الگوهای حرکتی درشت را کسب می کنند و به مرور زمان بازی و سرگرمی های مختلفی را تجربه می کنند. بازی هایی مانند نقاشی کردن، بازی با سنگ ها و مهره ها، درست کردن گردنبند مرواریدی و… فعالیت هایی هستند که به رشد مهارت های ظریف در کودکان کمک می کنند اما منظور از مهارت های ظریف دست چیست و کاردرمانی چگونه به بهبود مهارت های ظریف دست کودکان کمک می کند؟
توصیه می شود این مقاله را تا انتها مطالعه کنید تا پاسخ این سوال ها را دریافت کنید.
مفهوم حرکات ظریف دست چیست؟
اصطلاح حرکات ظریف دست (Fine motor skills) به معنای عضلات کوچک است. مهارت های حرکتی ظریف، شامل استفاده از عضلات کوچک در انگشتان، دست و بازو برای کنترل و استفاده از اشیاء و وسایل می باشد. علاوه بر آن، فرد با هماهنگی چشم و دست، از بینایی برای کنترل حرکات و فعالیت های عضلات کوچک استفاده می‌کند، به همین دلیل هماهنگی چشم و دست از دیگر اجزای مهم رشد مهارت های حرکتی ظریف دست می باشد.
کاردرمانی برای بهبود حرکات ظریف دست
کاردرمانی به این کودکان کمک می کند تا در مهارت های ظریف دست رشد و بهبود چشمگیری داشته باشند. کاردرمانگران با ارزیابی دقیق از پیش نیاز های انجام حرکات ظریف، نقاط ضعف در عملکرد های دست را تقویت و درمان می کند. کاردرمانگر با انجام تکنیک های درمانی و ارائه تمرینات مختلف به تقویت عضلات دست و اندام فوقانی، هماهنگی بیشتر چشم و دست و کنترل حرکات انگشتان در آنها می پردازد و در انتها با به کار گرفتن تمرینات یکپارچگی حسی، به بهبود حرکات ظریف دست در این کودکان کمک می کند. لازم است گفته شود که یکی از مهم‌ترین حرکات ظریف در انگشتان نوشتن است، که گاهی اوقات کودکان در بحث نوشتن دچار مشکلاتی از جمله خطوط ناخوانا، سرعت پایین نوشتار، عقب ماندن در املاء و… می شوند، که برای درمان این اختلال نیاز به مراجعه به کاردرمان است.
رویکرد های موثر برای بهبود حرکات ظریف دست کودکان
همانطور که شما هم می دانید، کودکان به هنگامی که به فعالیتی علاقه داشته باشند بهتر آن را یاد می‌گیرند. یکی از وظایف کاردرمانگران نیز شناسایی علایق کودک و استفاده از آن ها برای برنامه ریزی فرایند درمان است. ممکن است هنگامی که اسم حرکات ظریف دست را می شنوید به یاد فعالیت هایی مانند ریسندگی، نقاشی، چسب کاری، برش با قیچی یا … بیافتید. اما در زندگی روزمره فعالیت های بسیار بیشتر دیگری وجود دارد. در ادامه برخی از رویکرد هایی برای بهبود حرکات ظریف دست را لیست خواهیم کرد که ممکن است توسط متخصصین کاردرمان، والدین و… انجام شود.
بهبود حرکات ظریف دست با بازی های نمایشی
- حمامی برای شستن و خشک کردن عروسک ها، لباس عروسک ها
- لباس و کفش هایی با امکان بستن به شکل های مختلف
- ابزار نوشتن مانند خودکار، مداد، گچ، کاغذ و تخته سیاه در محیطی طراحی شده مانند دفتر، کلاس مدرسه، رستوران یا فروشگاه.
بهبود حرکات ظریف دست با شن بازی
- استفاده از وسایل و ابزار ها مانند تنگ، قاشق، فنجان، برش دهنده خمیر شیرینی و سینی نانوایی
- ماشین های اسباب بازی با اندازه های مختلف از جمله ماشین های بسیار کوچک
- مواد طبیعی از قبیل سنگ، چوب، سبزیجات
- استفاده از آب در شن بازی به تشویق برای دست ورزی کمک می‌کند.
بهبود حرکات ظریف دست با فعالیت های خمیر بازی
- وسایل آماده از قبیل قالب حیوانات، وسایل آشپزی، قیچی، نی و چوب کبریت و شکل حروف و اعداد
- برای کودکان بزرگتر، اشیا جذاب مانند مجسمه ها یا اشکال کوچک که می‌توان در خمیر مخفی کرد
- موادی از قبیل برنج، یا حبوبات کوچک برای اضافه کردن به خمیر برای ایجاد یک بافت جالب.
بهبود حرکات ظریف دست با فعالیت های دست ورزی
- تنگ یا ظروف بزرگ برای دسته بندی
- آهن ربا برای تجربه کردن و کشف چگونگی جادبه، دافعه، و حرکت دادن اشیا فلزی
- کیسه حسی، شامل مواردی که برای کودکان جالب باشد تا دست‌ورزی کرده و با لمس شناسایی کنند
- مواد ساخت و ساز، از قبیل موارد تبلیغاتی مانند Lego ونیز لوازم نجاری و وسایل خانه مانند جعبه، کاغذ، پارچه و چسب نواری
- تجربه بازی های کثیف، مانند شن خیس، گل بازی، سفالگری.
کار درمانی کودکان در غرب تهران
بهبود حرکات ظریف دست با فعالیت های موسیقی و حرکتی
- بازی با انگشتان همراه با ریتم
- اضافه کردن یک مورد حرکت ظریف به یک فعالیت حرکت درشت برای مثال، وارد کردن حرکت ظریف در بازی های تقلید از رهبر گروه، یا شامل کردن فعالیت حرکتی ظریف در یک چالش حرکت درشت.
انتهای کلام…
حرکات ظریف دست عامل مهمی برای اکتساب مهارت های دیگری که بسیار در زندگی روزمره اهمیت دارند. لازم است مجددا تکرار شود که موثر ترین راه برای بهبود حرکات ظریف دست کودکان، کاردرمانی می باشد.