این سوال ممکن است برای بسیاری از افراد پیش آمده باشد، که آیا لکنت ژنتیکی است یا خیر؟ در این مقاله به پاسخ این سوال خواهیم پرداخت. طی تحقیقات انجام شده، میتوان گفت کروموزوم های یک فرد دچار لکنت میتواند باعث ایجاد این اختلال در یک فرد دیگر هم (فرزند، نوه و…) شود. به طور کلی اگر مردی دارای لکنت باشد، احتمال اینکه فرزند پسرش به لکنت دچار شود ۲۲ درصد و احتمال اینکه فرزند دخترش لکنت داشته باشد 9 درصد است. اگر یک خانم دچار لکنت باشد، احتمال اینکه در فرزند پسرش لکنت نمایان شود ۳۶ درصد و احتمال این که دخترش دچار شود ۱۷ درصد است.
نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که، با اینکه لکنت با ژنتیک ارتباط دارد، اما این مسئله به معنای این نیست که فرزند فرد دارای لکنت به صورت حتمی دچار لکنت خواهد شد. در ادامه به صورت دقیق تر این موضوع را بررسی خواهیم کرد.
عوامل موثر در ایجاد لکنت
عوامل ژنتیکی: تحقیقات علمی نشان داده است که ژنتیک میتواند نقشی در بروز لکنت ایفا کند. اگر یک فرد اقوامی دارد که به لکنت دچار هستند، احتمال بروز این اختلال برای او بیشتر خواهد بود. اما توجه داشته باشد که، لزوماً به این معنا نیست که همه افرادی که اقوامی با اختلال لکنت دارند، به ضرورت به این مشکل دچار شوند.
تحقیقات نشان داده است که هر فردی که علائم لکنت را بروز می دهد، استعداد ژنتیکی لکنت را دارد و این استعداد ژنتیکی میتواند تحت تاثیر عوامل دیگر منجر به بروز لکنت شود.
عوامل محیطی: عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز لکنت تأثیر گذار باشند. به‌عنوان مثال، کودکانی که مداوم در معرض استرس، فشار ناشی از محیط خانواده یا مواجهه با تنش‌های اجتماعی قرار دارند، ممکن است بیشتر به لکنت دچار شوند. عواملی همچون آسیب‌های مغزی ناشی از تصادفات یا بیماری‌ها نیز می‌توانند در بروز لکنت نقش داشته باشند.
تاثیر ژنتیک بر ایجاد لکنت
سوال مهم این است که آیا هر کودکی که دارای ژنتیک لکنت باشد دچار این اختلال می شود؟ تحقیقات نشان داده است که همه کودکانی که با استعداد ژنتیکی لکنت به دنیا می آیند، این اختلال را بروز نمی دهند، بلکه محیط هم تا 30 درصد در این مسئله نقش دارد. پس باید عوامل محیطی را هم بشناسیم و با تاثیر آنها آشنا شویم.
فاکتور بروز دهنده: یکی از سه فاکتور این نظریه، فاکتور بروز دهنده نامیده می شود. فاکتور بروز دهنده مربوط به ویژگی های درونی زبان است که کودک به آن زبان (برای مثال زبان فارسی) صحبت می کند. در این فاکتور بیان می‌شود که با توجه به رشد گفتار و زبان کودک هرچقدر کودک جملات پیچیده تر و کلمات سخت تری را بیان می کند، احتمال لکنت در آن لحظات بالا میرود. یعنی هنگامی که کودک جملات طولانی تر و کلمات سخت تری که قبلا کمتر بیان کرده را بیان می کند، به دلیل فشاری که فرمول بندی آن جملات و کلمات برای کودک به همراه دارد احتمال وقوع لکنت بر آن جملات و کلمات را افزایش میدهد.
فاکتور تعدیل کننده: فاکتور دیگر تعدیل کننده و تاثیرگذار نام دارد. این فاکتور بیان می کند که گاهی اوقات ویژگی های روانشناختی ، وضعیت جسمی و روحی کودک، آستانه کودک را برای وقوع لکنت بالا یا پایین میبرد. به طور مثال زمان هایی که فرد عصبانی می شود به احتمال زیاد شدت لکنت بالا میرود اما زمانی که در یک حالت روحی و جسمی با ثبات می باشد، شدت لکنت کاهش پیدا میکند.
نکات مهم در لکنت
- میتوان گفت پسرها بیشتر از دخترها دچار اختلال لکنت می شوند. در دو سالگی این نسبت تقریباً 2 به 1 می باشد، اما در پنج سالگی این نسبت تقریباً 4 به 1 می شود.
- حدود پنج درصد از همه کودکان به مدت شش ماه یا بیشتر اختلال لکنت دارند. سه چهارم آنها با افزایش سن بهبود پیدا میکنند، در حالی که یک چهارم آنها این اختلال را طولانی مدت به همراه دارند.
- ارتباط لکنت و هوش: کودکانی که لکنت دارند از نظر هوش با کودکان دیگر هیچ تفاوتی ندارند.
- تاثیر موقعیت بر لکنت: میزان لکنت بسته به موقعیت گفتاری و طرف گفتگو متغیر است. برای مثال، ممکن است کودک هنگام صحبت با دوستش اصلاً لکنت زبان نداشته باشد، اما هنگام خواندن متنی در کلاس با صدای بلند، دچار لکنت شود.
کلام آخر…
در انتهای این مقاله می توان این نتیجه را گرفت که، ژنتیک می تواند زمینه را برای ایجاد لکنت بوجود بیاورد و شرایط محیطی فرد شدت لکنت را کاهش یا افزایش می دهد. امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم در این زمینه، سوال های شما را پاسخ و کمکی به شما کرده باشیم.