کاردرمانی ذهنی شاخه ای از حوزه ی کاردرمانی می باشد که به ایجاد و تقویت مهارت های ذهنی و درمان مشکلات ذهنی کودکانی که دچار اختلال هستند کمک می کند. کاردرمانی ذهنی با در نظر گرفتن ارتباط بین ذهن و جسم برنامه مشخصی را برای تقویت ارتباط بین این دو تعیین می کند.
مزیت های کاردرمانی ذهنی
مهم ترین هدف کاردرمانی ذهنی کمک به کودکان برای مشارکت در فعالیت های روزمره زندگی است. به همین دلیل ابتدا نقاط ضعف کودکان شناسایی می شود، سپس اقداماتی در خصوص بهبود توانایی ها و ارتقا ارتباطات شکل می گیرد. (البته در پایین تر رویکرد و روش هایی که در کاردرمانی ذهنی انجام میشوند را به صورت کامل توضیح می دهیم)
یکی از فواید بالقوه کاردرمانی ذهنی، بهبود اختلالات حسی و تقویت مهارت ها است. از مزیت های کار درمانی ذهنی می توان به بهبود تعادل، درمان مشکلات ادراکی- بینایی، درمان مشکلات حسی، ارتقا مهارت های ارتباطی و رشد مهارت های ترسیمی اشاره کرد. در ادامه برخی دیگر از مزیت های کار درمانی ذهنی را لیست خواهیم کرد:
- بهبود مهارت ترسیم و نوشتن
- تقویت مهارت های پیش نیاز مدرسه
- آمادگی برای دستور پذیری و افزایش آستانه تحمل
- تقویت توجه و تمرکز
- تقویت پردازش بینایی
- بهبود مهارت های حرکتی ظریف و درشت
- ارتقا عملکرد حافظه
- تقویت مهارت حل مسئله، استدلال و قضاوت
رویکرد های مورد استفاده در کاردرمانی ذهنی
کاردرمانی ذهنی از روش ها و رویکرد های مختلفی برای بهبود مراجعان خود استفاده می‌کند. برخی از این رویکرد ها به تنهایی کاربرد دارند و برخی دیگر باید هماهنگ با سایر روش ها مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه به بررسی تعدادی از مهم ترین رویکرد های مورد استفاده در کاردرمانی ذهنی خواهیم پرداخت.
رویکرد درکی حرکتی
یکی از مهم‌ترین رویکرد های درمانی در کار درمانی ذهنی روش درکی-حرکتی است. اصل این روش این است که انجام فعالیت های حرکتی، درک فرد از محیط و خودش را افزایش خواهد داد و در نتیجه میزان شناخت و درک فرد به صورت قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. رویکرد درکی-حرکتی کمک می‌کند که کودک موقعیت شیء ها را نسبت به یکدیگر درک کرده و همچنین موقعیت خود را نسبت به هر یک از اشیای محیط درک کند. این رویکرد به بهبود آگاهی کودک از بدن خود (body awareness)، رفع مشکلات حسی و همچنین بهبود ادراک فضایی کمک بسیاری خواهد کرد.
بازی درمانی
از آنجایی که اطلاع دارید عمده فعالیت های کودک در قالب بازی است، استفاده از بازی درمانی، به پیشرفت و بهبودی کودک می تواند بسیار کمک کند. رویکرد بازی درمانی معمولا به صورت تلفیقی با سایر رویکرد ها استفاده می شود تا کارآیی و اثربخشی مناسبی از خود به جا بگذارد. برای مثال ممکن است تمرینات درکی-حرکتی در قالب بازی های روی ترامپولین یا تاب بازی برای فرد اجرا شود. بازی درمانی علاوه بر ساده سازی بیان احساسات کودک و ارتباط گیری به کودک کمک می‌کند که رول یا نقش‌های جدیدی را تجربه کند. قرار گرفتن در شرایط جدید موجب تقویت قدرت تفکر کودک می شود.
کار درمانی کودکان در غرب تهران
درمان شناختی رفتاری (cognitive-behavioral therapy)
درمان شناختی-رفتاری یک درمان میان رشته‌ای است که توسط بیشتر متخصصان سلامت روان از جمله کاردرمانگران استفاده می‌شود. CBT بر این اساس استوار است که تفکرات، احساسات و رفتار افراد با هم ارتباط دارند و داشتن افکار و احساسات منفی می‌تواند فرد را در یک چرخه معیوب از مشکلات به دام بیاندازد. به این دلیل سعی می‌شود اختلالات به اجزای کوچک تری تقسیم شوند تا تغییر آن ها راحت تر باشد.
کاربرد های کاردرمانی ذهنی
کاربرد کاردرمانی ذهنی شامل گروه های سنی مختلف به خصوص کودکان می شود. در واقع کاردرمانی ذهنی برای کودکانی که در انجام مهارت های کلی و جزئی با مشکل مواجه هستند، مناسب می باشد. در ادامه کاربرد های کار درمانی ذهنی را بررسی خواهیم کرد.
- اختلالات حسی-حرکتی
- ناتوانی در یادگیری، نوشتن و خواندن
- مبتلایان به فلج مغزی
- اختلال کمبود توجه-بیش فعالی
- اختلال در حواس و حافظه
- آسیب های ذهنی و مغزی به ویژه سکته
- اختلالات رفتاری اعم از جویدن ناخن و پرخاشگری
- سندرم های ژنتیکی و مادرزادی اعم از سندروم تورت و داون
- تاخیر رشدی
- دیستروفی عضلانی
- شیزوفرنی
- فوبیا
- اختلال ریاضی
- سوء مصرف مواد مخدر
- استرس مزمن
- مشکلات روحی و خلقی نظیر افسردگی، دوقطبی و …
- وسواس فکری- عملی
- مشکل در برقراری ارتباط
- اختلالات مخچه
- ضعف در مهارت های ترسیمی
- اختلال های نافذ رشدی اعم از اوتیسم
- اسکیزوفرنی
- اختلال های شخصیت نظیر اسکیزوتایپال، استروئید
- مشکلات مرتبط با سالمندی و کهنسالی
- عقب ماندگی ذهنی.
کاردرمانی ذهنی در کودکان دیرآموز
کاردرمانی ذهنی در کودکان دیرآموز یکی از رویکرد های تاثیر گذار در تقویت توانمندی ها در این کودکان است، که به افزایش سرعت یادگیری و مراحل رشدی در این کودکان کمک بسزایی می کند. کودک دیرآموز با سرعت بسیار کمتری نسبت به همسالان خود به مراحل رشدی خود رسیده و زمان بیشتری برای آموزش به آنها نیاز است.
برخلاف تصور اکثر افراد این کودکان در یادگیری ناتوان نیستند بلکه به زمان بیشتری برای آموزش نیاز دارند. رشد با سرعت آهسته نسبت به همسالان در رسیدن نقاط عطف اساسی و در نتیجه نیاز به تلاش بیشتر از جمله ویژگی های کودکان دیرآموز است.
کار درمانی کودکان در غرب تهران
انتهای کلام…
کاردرمانی ذهنی یک موضوع بسیار گسترده است که برای آن می‌توان یک کتاب قطور نوشت. ما در این نوشته سعی کردیم این مفهوم را به صورت خلاصه تعریف کرده و اهداف و بخش‌های مختلف آن را با شما به اشتراک بگذاریم.